Tên di sản : Đền thờ tiến sỹ Trần Bá Tân
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 4109/QĐ - UBND
Giới thiệu
Theo các cụ trong dòng tộc kể lại thì toàn bộ đền thờ Tiến sỹ là một công trình kiến trúc hoàn chỉnh, được xây dựng sau khi cụ mất. Công trình bao gồm: Ba gian tiền đường bằng gỗ, đồ thờ tự gồm có ngựa, hạc, bạch xà 2 bên, ba gian này thường dùng cho làng văn tế (Nhưng rất tiếc do chiến tranh phá hoại năm 1972 của đế quốc Mỹ, ngôi nhà Tiền đường đã bị bom Mỹ phá huỷ hoàn toàn), phía trước đến có bức bình phong. Trong đền có đôi câu đối đã bị cháy hết. Theo các cụ cao tuổi kể lại thì đôi câu đối có nội dung được phiên âm:
Niên tam tòng sự công trung tố
Lục bộ thượng thư quốc thái hoà.
Nghĩa là:
Công lao của cụ đi sứ 3 năm
Cụ làm thượng thư sáu bộ cho nước được bình yên.
Hậu cung: được cuốn bằng gạch (không có xi măng cốt sắt), còn tương đối nguyên vẹn.
Phía ngoài sân có 2 con chó đá: con bên trái cao 46cm; rộng (17x 30cm). Con bên phải cao 44cm; rộng (15x 24cm). Trước hai con giống đá có 2 bát hương cổ bằng nhau cao 26cm, rộng cả tai hai bên 47cm.
Sân: rộng 5m; dài 2m (sân mới làm).
Hậu cung: là ngôi nhà cuốn vòm bằng gạch (vòm trần cao 2,97m), bên trên được lợp ngói vẩy. Theo các cụ cao tuổi ở địa phương và dòng tộc truyền lại, quan Quận có nhiều đóng góp cho dân cho nước nên khi mất đã được dòng tộc và nhân dân quyên góp xây dựng nên. Hậu cung có kích thước (dài 3m; rộng 5m), cửa kiểu bức bàn, có 4 cánh kích thước (cao 1,45m; rộng 1,86m), vách đố lụa hai bên rộng14cm, vách đố lụa trên 19cm, bậu cửa cao 21cm. Phía trên treo chồng lên bức xuân hoa là bức đại tự có hai chữ phiên âm là “Sơn Đẩu” nghĩa là:
Cao như núi Thái Sơn
Sáng như sao Bắc Đẩu.
Qua cửa đến tường long cốt. Tường dày 0,36m, bên trên có hai cối cửa bằng đá.
Đồ thờ được bố trí ban thờ chính giữa được xây bằng gạch (có niên đại cùng với ngôi đền). Ban thờ gồm có 3 cấp. Cấp dưới dài 1,35m, rộng 1,05m; cao 0,87m. Cấp giữa dài 1,22m; rộng 0,64m; cao 1,14m. Cấp trên cùng là tượng Trần Bá Tân. Tượng ngồi trên long ngai (long ngai cao 60cm; rộng 50cm), đặt trên bàn. Bàn cao 1,14m, dài 0,98m, rộng 0,53m. Tượng có kích thước cao 1,3m (cả mũ); rộng 0,6m, trên tường sau tượng là bức đại tự đắp nổi với hai chữ phiên âm “Sơn Đẩu” giống chữ ở đại từ phía ngoài cửa đền.
Ban thờ (bên phải), thờ con của Trần Bá Tân, được xây bằng gạch, kích thước cao 1m, dài 1,1m, rộng 0,8m. Đồ thờ có bát hương đá cao 9cm, đường kính 20cm, đế cao 5cm; đài đựng chén 3 cái bằng nhau cao 21cm, đường kính 10cm.
Ban thờ (bên trái), thờ cháu Trần Bá Tân, được xây bằng gạch kích thước cao 1m, dài 1,1m, rộng 0,8m. Đồ thờ có bát hương đá cao 12cm; đường kính 27cm; đế cao 5cm; đài đựng chén 3 cái bằng nhau cao 21cm; đường kính 10cm.
Hiện vật trong di tích:
Tượng Trần Bá Tân thế ngồi: cổ
Long ngai: cổ
Bàn long ngai: cổ
Đài đựng chén 3: cổ (sơn lại năm 1990)
Bình hoa 6: mới
Mâm bồng 1 cái: cổ
Bát hương 5 đá: cổ
Chuông + giá: mới
Hòm đựng sắc 2 cái: cổ
Đài đựng chén 6 cái: mới
Mâm bồng tròn 3 cái: mới
Mâm bằng hình chữ nhật 3 cái: mới
Con giống đá 2: cổ
Đại tự 2 bức (bức ngoài bằng gỗ, bức trong được đắp nổi trên tường): cổ
Bài vị 2 cái: cổ
Hộp đựng bài vị 1 cái: cổ
Sắc phong 14 cái (và một số sắc đã bị mất quá nửa không đọc được nội dung).